Aπό την Αρχαία Ελλάδα, από τους μύθους, αναδύονται πρότυπα γυναικών που αναφέρονται με διαχρονική ακτινοβολία

Στην ημέρα της γυναίκας

ΟΙ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΕΣ

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, θα αφιερώσω δυο λόγια για τις ψυχωμένες ελληνίδες γυναίκες, τις Αντιγόνες και τις Μπουμπουλίνες, αυτές που είχαν την τόλμη να ορθώσουν το ανάστημά τους, να σπάσουν τα δεσμά και να συμβάλλουν στο ανέβασμα του πολιτισμού. Υπερβαίνουν το χωρόχρονο της εποχής τους, χαράζουν τη δική τους πορεία και ταράζουν τα ανδρικά μέτρα και σταθμά. Γυναίκες που θαυμάζουμε και εκτιμούμε. Γυναίκες που ταξιδεύουν διαχρονικά. Έτσι, από την Αρχαία Ελλάδα, από τους μύθους, αναδύονται πρότυπα γυναικών που αναφέρονται με διαχρονική ακτινοβολία.

Η Αντιγόνη αναδεικνύεται ως πρόσωπο που καταργεί τα καθιερωμένα και ανεβαίνει στην υψηλότερη βαθμίδα των γυναικείων επιδόσεων, κατακτήσεων και εξάρσεων. Θέτει το θείο νόμο υπεράνω του εγκόσμιου. Διδάσκει με την αυτοθυσία της σεβασμό στον άγραφο νόμο του γένους της καίτοι η εποχή της δεν ανεχόταν εκτροπή από τα καθιερωμένα. Μια ιδιοσυγκρασία με όλες τις γυναικείες αρετές, γεμάτη αγάπη, τρυφερότητα και στοργή, αλλά συγχρόνως με τη γενναιότητα και το δυναμισμό των ανδρών, χωρίς, ωστόσο, ν’ αποβάλει τίποτα από τη θηλυκή της υπόσταση. «Ούτοι συνεχθείν, αλλά συμφιλείν έφυν» (Σοφοκλή «Αντιγόνη», 523).

Έχουμε ακόμη την Ιφιγένεια, που δίνει τη ζωή της για την τιμή της πατρίδος, την Πηνελόπη ως υπόδειγμα σεμνότητας, συζυγικής πίστης και αφοσίωσης και την Ανδρομάχη υπόδειγμα ήθους και θάρρους.

Έτσι η Ελληνική μυθολογία προβάλλει ισχυρές γυναικείες προσωπικότητες, που διαμόρφωναν θετικά ή αρνητικά την ιστορία της Ελλάδας. Οι Σπαρτιάτισσες αποτελούν παραδείγματα ανδρείας και ευψυχίας για όλη την ανθρωπότητα. Θα γίνει η μητέρα του πολεμιστή, που θα του πει θαρρετά «ή ταν ή επί τας», όταν θα δώσει στο παιδί της την ασπίδα για να πάει να πολεμήσει. Ενώ δεν πρέπει να μας διαφεύγει η Κρήσσα εκ μητρός περίφημη Αρτεμισία για το θάρρος και τον ηρωισμό της στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, για να πει ο Ξέρξης: «Οι μεν άνδρες γεγονασίν μοι γυναίκες αι δε γυναίκες, άνδρες».

Στην Αθήνα έχουμε μια λαμπρή εξαίρεση υπέρ των γυναικών στο πρόσωπο της λαμπρής Ασπασίας, της οποίας η συμβολή στον «Χρυσούν Αιώνα» του Περικλή είναι τεράστια. Ενώ η μεγάλη ποιήτρια Σαπφώ, έδωσε μιαν άλλη διάσταση της ευαισθησίας και υψηλής ποίησης στην αρχαία λογοτεχνία με παγκόσμια αναγνώριση.

Ένα πλήθος Ελληνίδων κινήθηκαν δημιουργικά και αποφασιστικά στα μεγάλα έργα της εκκλησίας στη Βυζαντινή περίοδο ώστε ο πολέμιος του χριστιανισμού Κέλσος ν’ αποκαλεί τον χριστιανισμό «θρησκεία των γυναικών». Όπως η Ολυμπιάδα, συνεργάτιδα του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Οι μητέρες των τριών Ιεραρχών, Εμμέλεια, Νόνα και Ανθούσα που έκανε το σοφό δάσκαλο Λιβάνιο να λέει: «Πόσο σπουδαίες είναι οι μητέρες των χριστιανών» και πόσες άλλες μαρτύρησαν για την πίστη τους. Θ’ αναφέρω όμως και την Κασσιανή με τη θρησκευτική της ανάταση, που τόλμησε να απαντήσει στον αυτοκράτορα Θεόφιλο: «αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα». Και κλείνω με τη Φιλοθέη Μπενιζέλου για τη δράση της, την ανδρεία της και την αυταπάρνησή της στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Στην Τουρκοκρατία και την εθνεγερσία του Εικοσιένα οι υπέροχες και ψυχωμένες ελληνίδες αγωνίστηκαν σκληρά και διέπρεψαν μέσα στην ελληνική ιστορία. Αθάνατες θα μείνουν οι Σουλιώτισσες, που αποφάσισαν να γκρεμιστούν στο Ζάλογγο, τραγουδώντας το θάνατο χάρη της ελευθερίας και δίνοντας έτσι ένα αιώνιο μάθημα, πως η Ελληνίδα δεν πρωτεύει μόνο στη στοργή και στο συναίσθημα αλλά και στη θυσία και στο θάνατο. Ενώ ξεχωρίζει ο Μόσχω Τζαβέλα, που απάντησε στον Αλή Πασά που την εκβίαζε με τον αιχμάλωτο γιο της: «Ανώτερο κι απ’ το γιο μου είναι το Σούλι. Αν ζήσει αυτό θα ζήσει και ο γιος μου. Αν αφανιστεί αυτό ας αφανιστεί και ο γιος μου». Ακόμη αθάνατες θα μείνουν η Χάϊδω και η Δέσπω Μπότσαρη.

Όχι μόνο οι Σουλιώτισσες αλλά κι άλλες Ηπειρώτισσες, Μανιάτισσες, Μωραΐτισσες, Κρητικοπούλες, Κυπριοπούλες, Μακεδονοπούλες, Νησιωτοπούλες, πολέμησαν ηρωικά μαζί με τους άντρες τους τον κατακτητή αλλά για κανένα λόγο δεν δέχονταν να πάνε στα μετόπισθεν.

Οι Μανιάτισσες με δρεπάνια και πέτρες έριξαν του Ιμπραήμ και τ’ ασκέρι του στη θάλασσα. Οι Μεσολογγίτισσες ντύθηκαν αντρικά και πολεμούσαν σαν λιοντάρια στις ντάπιες στην πολιορκία του Μεσολογγίου. Από τη Μακεδονία η Δόμνα Βισβίκη, γυναίκα του εφοπλιστή Αντώνη Βισβίκη μετά τον πρόωρο θάνατό του, έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων και επονομάστηκε «η Κυρά των Θαλασσών». Διέθεσε το πλοίο της «Καλομοίρα» να γίνει πυρπολικό, με το οποίο ο Πιπίνος έκαψε το 1824 τη ναυαρχίδα «Χαζνέ Γκεμίσι».

Οι Ναουσαίες γυναίκες με τα παιδιά τους αναβιώνουν το Ζάλογγο πέφτοντας στα αφρισμένα νερά του Χειμάρρου Αραπίτσας. Ενώ επτά ηρωίδες στο Λιτόχωρο γκρεμίζονται στο γκρεμό από το λόφο του Γαλακτού. Στην Πελοπόννησο ξεχωρίζουν η Κωνσταντίνα, η γυναίκα του καπετάν Ζαχαρία Μπαρμπιτσιώτη και η ξακουστή Ζαμπέτα Κολοκοτρώνη, η μάνα του Γέρου του Μοριά, αλλά και η θρυλική Αρκαδιανή, που ήταν ντυμένη κλεφτόπουλο. Στην Κρήτη η Χαρίκλεια Δασκαλάκη, που έλαβε μέρος στο ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και στην Κύπρο η 18χρονη αρχοντοπούλα Μαρία Συγκλητική, έβαλε φωτιά στην μπαρουταποθήκη του πλοίου που τη μετέφερε μαζί με άλλες 200 νεαρές κοπέλες στο Σουλτάνο, με αποτέλεσμα να τιναχθούν όλες στον αέρα «για να μην καταισχύνουν τη δόξα του γένους των». Ακόμη και η Κυρά Βασιλική του Αλή Πασά έπαιζε εθνικό ρόλο κοντά του κι είχε γλυτώσει πολλούς από τη σφαγή του Αλή.

Η Μυκονιάτισσα αρχοντοπούλα Μαντώ Μαυρογένους, κόρη του πρώην σπαθάριου της Μολδοβλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη, αποτελεί ένα άφθαστο και αξεπέραστο παράδειγμα ηρωισμού, πατριωτισμού και θυσίας. Βάζει ένα σκοπό της ζωής της: να βοηθήσει τον αγώνα για την ελευθερία. Φτιάχνει ένα σώμα εθελοντών στη Μύκονο και γίνεται αρχηγός τους. Πουλάει όλη την περιουσία της, εξοπλίζει πλοία και κυνηγάει τους Τούρκους στο Αιγαίο. Ο Καποδίστριας την ονόμασε «επίτιμο αρχιστράτηγο». Στο τέλος κατέληξε πάμπτωχη σε ένα ετοιμόρροπο σπίτι στο Ναύπλιο, λησμονημένη και εγκαταλελειμμένη απ’ όλους. Στα 1840 πηγαίνει στην Πάρο, όπου πέθανε και τάφηκε από το λαό, που πάντα την τιμούσε, στον περίβολο του ναού της Εκατονταπυλιανής.

Το μαρτυρολόγιο των επωνύμων και ανωνύμων ελληνίδων είναι ατέλειωτο.

Πάνω απ’ όλες ξεχωρίζει η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, μια από τις θρυλικότερες μορφές της Ελληνικής Επαναστάσεως. Γεννήθηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, κόρη του Υδραίου καραβοκύρη Σταυριανού Πινότση. Σύζυγος του καπετάν Δημήτρη Γιάνουζα και μετά το θάνατό του, του Σπετσιώτη καπετάν Δημήτρη Μπούμπουλη, κι όταν κι αυτός σκοτώνεται μένει πάλι χήρα κάτοχος έξι καραβιών. Φτάνει στην Πόλη για να σώσει την περιουσία της και συγχρόνως να μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία. Λαμβάνει ενεργό συμμετοχή στην Επανάσταση και μπαίνει επικεφαλής στόλου 52 καραβιών, στον αποκλεισμό του Ναυπλίου και της Μονεμβασίας. Ξοδεύει αλογάριαστα την περιουσία της για την επανάσταση. Κάποτε, στην πολιορκία του Ναυπλίου που πήγαν να οπισθοχωρήσουν τα παλικάρια της, ξέσπασε με την στεντόρεια φωνή της:

• «Γυναίκες είσαστε μωρέ κι όχι άντρες; Ντροπή σας!»

Και ο ιστορικός Φιλήμων τονίζει για την τόλμη της: «μπροστά της οι άντρες ησχόνετο και ο ανδρείος υπεχώρει». Καπετάνισσα γενναία, τολμηρή, με άφθαρτη ψυχική δύναμη. Λεβέντισσα και δυνατή σαν άνδρας, όμορφη και ξεχωριστή γυναικεία μορφή πέρασε στην Αθανασία, λάμποντας στο πάνθεο των Ηρώων του Εικοσιένα.

Όλη η Ευρώπη μένει άφωνη από τα κατορθώματα της θρυλικής καπετάνισσας και τη θεωρούν κάτι ανάμεσα σε αμαζόνα και θεά Αθηνά. Πορτραίτα της κυκλοφορούν σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο γιατί αγωνίστηκε με ανδρεία και ηρωισμό για την πατρίδα. Γι’ αυτό σήμερα χαρακτηρίζουμε Μπουμπουλίνες τις δυναμικές και ψυχωμένες γυναίκες. Στο πρόσωπό της συμβολίζεται η δυναμική, άξια, δημιουργική γυναίκα, που αντιμετωπίζει με τόλμη και αξιοπρέπεια τα προβλήματα και τις αντιξοότητες της ζωής. Τέτοιες γυναίκες χρειαζόμαστε για να κρατήσουμε το δυναμισμό της ψυχής μας. Αντιγόνες και Μπουμπουλίνες σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, στο σπίτι, στην εργασία, στην επιστήμη, στις ένοπλες δυνάμεις αλλά περισσότερο στην οικογένεια σαν μάνα να γαλουχίζει χαρακτήρες στην ανατροφή των παιδιών μας, για να κρατήσουν την ταυτότητά μας και την ελληνικότητά μας. Αυτές οι Μπουμπουλίνες θα φρενάρουν τη διαβρωμένη καταναλωτική κοινωνία και την «πολιτιστική» βαρβαρότητα.

Νίκος Ι. Κωστάρας

Η παρουσίαση του βιβλίου Νοματαίος του Βασίλη Κουνέλη, την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011 στις 7.00μ.μ.

Βασίλης Κουνέλης: Νοματαίος

To Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης στη Στοά και οι εκδόσεις «Ωκεανίδα» σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου Νοματαίος του …
Βασίλη Κουνέλη, την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011 στις 7.00μ.μ. στο Χαλάνδρι. Για το βιβλίο θα μιλήσει ο συγγραφέας Τάκης Θεοδωρόπουλος.

Για το βιβλίο

Έφηβος, είπατε; Ο δικός μας έφηβος δεν είναι απλώς έφηβος. Μοιάζει με επιστήμονα της ζωής, της ίδιας της ζωής του. Τα καταλαβαίνει όλα και δεν καταλαβαίνει τίποτε, καθώς η φαντασία του περιπλανιέται ανάμεσα στις ιστορίες της γιαγιάς του στην ορεινή Αρκαδία, στις αναμνήσεις του αριστερού θείου του και στην ολίγον ροκ Αθήνα της δεκαετίας του ’70. Ερωτεύεται τραγουδώντας Σαββόπουλο, ενώ κρυμμένος κάπου στο άλσος της Νέας Σμύρνης βυθίζεται στην τρυφερή αγκαλιά της πρώτης του αγαπημένης. Τι είναι αυτό που τα κάνει να μοιάζουν όλα γύρω του μοναδικά; Τίποτε και όλα, κυρίως όμως η αθωότητα της ματιάς, το χιούμορ του όσο παρακολουθεί την Ελλάδα της Μεταπολίτευσης να προχωράει τον δρόμο της κάπου ανάμεσα στην κακοφωνία της πολιτικής, στα παλιά συντηρητικά αντανακλαστικά και στη θέληση ενός ανθρώπου να βρει τον εαυτό του.

Κι όλα τελειώνουν μ’ ένα σώμα καλοριφέρ που ξεριζώνεται από τον τοίχο της σχολικής τάξης με στόχο τον αντιπαθέστατο καθηγητή. Ή μήπως τίποτε δεν τελειώνει; Γιατί στις περιπέτειες του Νοματαίου κρύβονται τα μυστικά της σημερινής Ελλάδας, η ανατομία μιας κοινωνικής βίας που γεννιέται και ωριμάζει στην αθωότητα της εφηβείας, η ήττα της πολιτικής, ο θρίαμβος μιας νεότητας που παλεύει να κερδίσει τον κόσμο για να ανακαλύψει, μέσα από τις ήττες της, πόσο πολύτιμη είναι η ζωή της.


«Παρόν, παρελθόν και μέλλον γίνονται ένα στη λαχτάρα για ζωή που εκπέμπει ο Νοματαίος του Βασίλη Κουνέλη», λέει ο συγγραφέας Στρατής Χαβιαράς. «Οικογένεια, φίλοι, κόντρες μέσα στις κόντρες, μαθήματα ιστορίας από πρώτο χέρι, κόμματα κι ένας πρώτος έρωτας που θέλει να σαρώσει τα πάντα είναι οι πέτρες που λαξεύει μία-μία ο συγγραφέας και το κονίαμα με το οποίο δομεί το συναρπαστικό αυτό μυθιστόρημα. Ο Νοματαίος είναι μια ιστορία ενηλικίωσης για ενήλικες».


Για τον συγγραφέα

Ο Βασίλης Ν. Κουνέλης γεννήθηκε στο Χαλάνδρι το 1964 και σπούδασε μουσική, νομικά και εγκληματολογία στην Αθήνα. Είναι μαχόμενος δικηγόρος και συμμετείχε ως συνήγορος σε σημαντικές δίκες, όπως στην υπόθεση της «17 Ν» στο Εφετείο και τον Άρειο Πάγο, κ.ά. Άρθρα και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά, τα περισσότερα από αυτά στην εφημερίδα Εποχή. Είναι μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Δ.Σ.Α., ενώ το 1998 ίδρυσε με άλλους πολίτες την περιβαλλοντική οργάνωση «Αεί Μαίναλον», την οποία και εκπροσωπεί.

Ιωάννης Καποδίστριας o πρώτος Κυβερνήτης του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους

Ιωάννης Καποδίστριας

1776 – 1831

Έλληνας πολιτικός και διπλωμάτης. Διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και πρώτος Κυβερνήτης του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, το οποίο ίδρυσε εκ θεμελίων και με την προσωπική του περιουσία.

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 11 Φεβρουαρίου 1776 την περίοδο της Ενετοκρατίας. Ο πατέρας του Αντώνιος - Μαρία καταγόταν από οικογένεια ευγενών, καθώς ένας από τους πρόγονούς του είχε λάβει τον τίτλο του Κόμη από τον Δούκα της Σαβοΐας Κάρολο Εμμανουήλ τον Β'. Ο τίτλος εισήχθη στη «Χρυσή Βίβλο» (Libro d' Oro) των ευγενών της Κέρκυρας το 1679 και έλκει την καταγωγή του από το ακρωτήριο Ίστρια της Αδριατικής, το σημερινό Κόπερ της Σλοβενίας. Η οικογένεια της μητέρας του Διαμαντίνας (Αδαμαντίας) Γονέμη, ήταν επίσης εγγεγραμμένη στη «Χρυσή Βίβλο» από το 1606.

Ο νεαρός Ιωάννης σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομικά στο Πανεπιστήμιο της Παταβίας (Πάντοβα) της Ιταλίας. Το 1797 εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του Κέρκυρα και άσκησε το επάγγελμα του ιατρού - χειρούργου. Δύο χρόνια αργότερα, όταν η Ρωσία και η Τουρκία κατέλαβαν για λίγο τα Επτάνησα, του ανατέθηκε η διοίκηση του στρατιωτικού νοσοκομείου.

Το 1801 τα Επτάνησα αυτονομούνται και ο Ιωάννης Καποδίστριας γίνεται ένας από τους δύο διοικητές της Ιονίου Πολιτείας, σε ηλικία 25 ετών. Χάρη στην πολιτική του οξυδέρκεια και πειθώ απέτρεψε την εξέγερση της Κεφαλονιάς, που θα είχε απρόβλεπτες στη συνοχή του νεότευκτης πολιτείας. Έδειξε ευαισθησία και προσοχή στις ανησυχίες των Επτανησίων και πήρε πρωτοβουλίες για τη αναθεώρηση επί το δημοκρατικότερο του επτανησιακού συντάγματος, που είχαν επιβάλει Ρώσοι και Τούρκοι υπό τον τίτλο «Βυζαντινό Σύνταγμα».

Αποτέλεσμα των προσπαθειών του Καποδίστρια ήταν η ψήφιση ενός πιο φιλελεύθερου και δημοκρατικού συντάγματος το 1803. Οι μεγάλες δυνάμεις θορυβήθηκαν κι έστειλαν τον Γεώργιο Μοτσενίγο, προκειμένου να τον επιπλήξει. Όταν, όμως, ο εκπρόσωπός τους συναντήθηκε μαζί του, εντυπωσιάστηκε από την πολιτική και ηθική συγκρότηση του ανδρός. Ο Καποδίστριας διορίστηκε ομόφωνα από τη Γερουσία της Ιονίου Πολιτείας, Γραμματέας της Επικρατείας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του αναδιοργάνωσε τη δημόσια διοίκηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση.

Τον Μάρτιο του 1807 εστάλη στη Λευκάδα, την οποία απειλούσε με κατάληψη ο Αλή Πασάς. Αναδιοργάνωσε την άμυνα του νησιού, αποτρέποντας την απειλή. Εκεί γνωρίστηκε με τους οπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Ανδρούτσο και Μπότσαρη, που αργότερα θα πρωτοστατήσουν στην Επανάσταση του '21.

Τον Ιανουάριο 1809 ο Καποδίστριας εισήλθε στη διπλωματική υπηρεσία της Ρωσίας, κατόπιν προσκλήσεως του Τσάρου Αλέξανδρου Α'. Το 1813, διορίστηκε εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία, στην πρώτη του μεγάλη αποστολή, με σκοπό να συνεισφέρει στην απαλλαγή της από την επιρροή του Ναπολέοντα. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενότητα, ανεξαρτησία και την ουδετερότητα της Ελβετίας και συνεισέφερε τα μέγιστα στο ελβετικό σύνταγμα, που προέβλεπε 19 αυτόνομα κρατίδια (καντόνια) ως συστατικά μέλη της ελβετικής ομοσπονδίας.

Συμμετείχε στο Συνέδριο της Βιέννης, που έθεσε της βάσεις της «Ιεράς Συμμαχίας», ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπίας, αποτελώντας το φιλελεύθερο αντίβαρο στην αντιδραστική πολιτική του αυστριακού πρίγκιπα Μέτερνιχ. Πέτυχε την εξουδετέρωση της αυστριακής επιρροής, την ακεραιότητα της Γαλλίας υπό Βουρβόνο μονάρχη, μετά την πτώση του Ναπολέοντα, καθώς και τη διεθνή ουδετερότητα της Ελβετίας, υπό την εγγύηση των Μεγάλων Δυνάμεων.

Μετά τις μεγάλες του διπλωματικές επιτυχίες, ο Τσάρος τον έχρισε Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από το 1816 έως το 1822. Ο Καποδίστριας, όμως, δεν ξέχασε τη γενέτειρά του και τα Επτάνησα, που είχαν περάσει κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο της Μεγάλης Βρετανίας. Το 1819 μετέβη στο Λονδίνο και προσπάθησε ματαίως να πείσει τη βρετανική κυβέρνηση να μετριάσει το αυταρχικό καθεστώς που είχε επιβάλει στα Ιόνια Νησιά.

Με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το αξίωμά του, καθώς είχε διαφωνήσει ανοιχτά με τον τσάρο Αλέξανδρο, που καταδίκαζε κάθε επαναστατική κίνηση στην Ευρώπη, πιστός στις αποφάσεις της Ιεράς Συμμαχίας. Το 1822 εγκαταστάθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας, όπου έχαιρε υπόληψης για την προσφορά του στη δημιουργία της Ελβετικής Ομοσπονδίας, λαμβάνοντας τον τίτλο του επίτιμου πολίτη. Παρέμεινε εκεί έως το 1827, βοηθώντας ποικιλοτρόπως το επαναστατημένο έθνος.

Στις 30 Μαρτίου 1827 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε Κυβερνήτη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, σε μία περίοδο που η Επανάσταση καρκινοβατούσε. Έπειτα από επίπονες διαβουλεύσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την εξασφάλιση της απαραίτητης υποστήριξης για το ελληνικό κράτος, έφτασε στο Ναύπλιο στις 7 Ιανουαρίου 1828, γενόμενος δεκτός με ζητωκραυγές και ενθουσιώδεις εκδηλώσεις από τον λαό. Δύο ημέρες αργότερα μετέβη στην Αίγινα, η οποία είχε κριθεί καταλληλοτέρα από το Ναύπλιο ως προσωρινή έδρα της Κυβέρνησης.

Η πρώτη επαφή του με την ηπειρωτική Ελλάδα υπήρξε αποκαρδιωτική, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε στο πολιτικό σκηνικό. Οι αντιπαλότητες που είχαν προκύψει μεταξύ των φατριών κατά τη διάρκεια της επανάστασης δεν είχαν κοπάσει, ενώ η χώρα είχε καταστραφεί και η οικονομία της τελούσε υπό πτώχευση.

Ο Καποδίστριας εκλήθη να κυβερνήσει με βάση το Δημοκρατικό Σύνταγμα της Τροιζήνας, αλλά ως οπαδός της πεφωτισμένης δεσποτείας πίστευε ότι τα Συντάγματα και τα Κοινοβουλευτικά Σώματα ήσαν πρόωρα για το ασύστατο ακόμα κράτος. Πρέσβευε εις την αρχή του ενός ανδρός, έστω και υπό προθεσμία. Στις 18 Ιανουαρίου 1828 πέτυχε ψήφισμα της Βουλής περί αναστολής του Συντάγματος. Έτσι, κατέστη η μοναδική πηγή εξουσίας, συνεπικουρούμενος από το Πανελλήνιον, ένα συμβουλευτικό σώμα αποτελούμενο από 27 μέλη. Στη σύγκληση μιας νέας Εθνοσυνέλευσης στο άμεσο μέλλον παραπεμπόταν η ψήφιση του νέου Συντάγματος. Ο Καποδίστριας εγκαινίασε την περίοδο της απολυταρχίας, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το Σύνταγμα του 1843.

Ο νέος Κυβερνήτης έθεσε ως στόχο να βάλει τέλος στις εμφύλιες διαμάχες και επιδόθηκε αμέσως στο έργο της δημιουργίας Κράτους εκ του μηδενός, επιδεικνύοντας αξιοζήλευτη δραστηριότητα. Ίδρυσε την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα με τη βοήθεια του φίλου του ελβετού τραπεζίτη Εϋνάρδου, η οποία δεν ευδοκίμησε για πολύ. Ρύθμισε το νομισματικό σύστημα, καθότι ακόμη κυκλοφορούσαν τουρκικά και ξένα νομίσματα εντός της επικράτειας. Στις 28 Ιουλίου 1828 καθιέρωσε ως εθνική νομισματική μονάδα τον Φοίνικα και ίδρυσε Εθνικό Νομισματοκοπείο. Στις 24 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου οργάνωσε και την πρώτη ταχυδρομική υπηρεσία.

Ερχόμενος στο Ναύπλιο, ο Καποδίστριας βρήκε την Ελλάδα χωρίς δικαστική οργάνωση. Γνωρίζοντας ότι η απονομή της δικαιοσύνης αποτελεί θεμέλιο για τη δημιουργία μιας ευνομούμενης πολιτείας, ενδιαφέρθηκε προσωπικά για τη δημιουργία δικαστηρίων και τη στελέχωσή τους με το κατάλληλο προσωπικό. Οργάνωσε, ακόμη, τη διοίκηση του κράτους και ίδρυσε Στατιστική Υπηρεσία, η οποία διενήργησε την πρώτη απογραφή.

Αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις υπό ενιαία διοίκηση, πετυχαίνοντας αφενός να καταπολεμήσει το κατεστημένο των οπλαρχηγών και αφετέρου να παρεμποδίσει την Οθωμανική προέλαση, όπως έδειξε η Μάχη της Πέτρας, όπου ο ελληνικός στρατός εμφανίσθηκε πειθαρχημένος και συγκροτημένος στην τελευταία μάχη του Αγώνα. Ο Καποδίστριας αντιμετώπισε επιτυχώς την πειρατεία, αναθέτοντας στον ναύαρχο Μιαούλη την καταστολή της. Εφάρμοσε την πρακτική της απομόνωσης (καραντίνας) των κοινοτήτων που πλήττονταν από τις επιδημίες του τύφου, της ελονοσίας και άλλων μολυσματικών ασθενειών. Προσπάθησε να ανοικοδομήσει το κατεστραμμένο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας, ιδρύοντας πολλά αλληλοδιδακτικά σχολεία, καθώς και το Ορφανοτροφείο της Αίγινας.

Ο Καποδίστριας ενδιαφέρθηκε αποφασιστικά για τη γεωργία, που αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της ελληνικής οικονομίας. Εισήγαγε πρώτος την καλλιέργεια της πατάτας, με ένα τρόπο που έδειχνε τη βαθειά του γνώση για τον ψυχισμό του Έλληνα εκείνης της εποχής. Διέταξε, λοιπόν, να αποθέσουν ένα φορτίο με πατάτες στο λιμάνι του Ναυπλίου και προέτρεψε τον καθένα να πάρει όσες θέλει. Συνάντησε, όμως, την παγερή αδιαφορία των πρωτευουσιάνων. Στη συνέχεια τοποθέτησε φρουρούς στο φορτίο και αμέσως σχεδόν στο Ναύπλιο κυκλοφόρησαν ψίθυροι ότι για να φυλάσσεται το φορτίο κάτι το πολύτιμο θα περιέχει. Οι άνθρωποι μαζεύτηκαν στο λιμάνι και λοξοκοίταζαν τις πατάτες. Άρχισαν σιγά-σιγά να τις κλέβουν κάτω από τη μύτη των φρουρών και στο τέλος έκαναν όλες φτερά. Δεν γνώριζαν, όμως, ότι ο Καποδίστριας είχε διατάξει τους φρουρούς να κάνουν τα στραβά μάτια. Με αυτή την ευφυή κίνηση, η πατάτα έγινε τότε μέρος της καθημερινής διατροφής του Έλληνα.

Οι πολιτικές κινήσεις του Καποδίστρια προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια, τόσο των οπαδών του συνταγματικού πολιτεύματος, όσο και των προκρίτων και των ναυτικών. Η αίγλη που τον περιέβαλε άρχισε να διαλύεται. Η αδυναμία ικανοποιήσεως όλων των αιτημάτων, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση διεξαγωγής των εκλογών, έδωσαν την αφορμή για το σχηματισμό ισχυρής αντιπολίτευσης κατά του Κυβερνήτη. Ο Καποδίστριας κατηγορήθηκε ακόμη ότι αγνόησε τη μακρά κοινοτική παράδοση της χώρας και θέλησε να μεταφυτεύσει από την αλλοδαπή θεσμούς, μη προσιδιάζοντες στην τότε πραγματικότητα.

Η πρώτη δυναμική αντιπολιτευτική ενέργεια ήλθε με τα στασιαστικά κινήματα της Ύδρας το 1829, που επιδίωκαν την ανατροπή του Καποδίστρια. Ζήτησαν από τον Μιαούλη να καταλάβει τον ναύσταθμο του Πόρου, πριν προλάβει ο διοικητής τουΚανάρης να έλθει εναντίον της Ύδρας. Ο Καποδίστριας παρακάλεσε τον ναύαρχο Ρίκορντ να επιτεθεί κατά των στασιαστών. Πράγματι, ο ρώσος ναύαρχος απέκλεισε το ναύσταθμο και προ του κινδύνου να συλληφθεί ο Μιαούλης ανατίναξε τη φρεγάτα «Ελλάς» και την κορβέτα «Ύδρα» (τα δύο πιο αξιόπλοα πλοία του ελληνικού στόλου) και διέφυγε στην Ύδρα. Η αντίδραση κατά του Κυβερνήτη διογκωνόταν. Οι Μανιάτες αρνούνταν να πληρώσουν τους φόρους προς την κεντρική εξουσία και στασίασαν με τη σειρά τους.

Μοιραία στάθηκε η αντιπαλότητα του Καποδίστρια με τους Μαυρομιχάληδες, την ισχυρότερη οικογένεια της Μάνης. Ο Καποδίστριας συν το χρόνω γινόταν όλο και πιο ευερέθιστος και δύσπιστος έναντι όλων. Δεν είχε την απαραίτητη αυτοσυγκράτηση και ψυχραιμία, με συνέπεια την αδικαιολόγητη όξυνση των προσωπικών παθών. Σε αυτή την κατάσταση θα πρέπει να αποδοθεί και ο σκληρός τρόπος συμπεριφοράς του κατά του γηραιού Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ο Καποδίστριας διέταξε τη σύλληψή του και τον εγκλεισμό του στη φυλακή. Τον αδελφό του Κωνσταντίνο και τον υιό του Γεώργιο τους κρατούσε στο Ναύπλιο, όπου είχε μεταφερθεί η πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους. Το γεγονός αυτό εξέθρεψε το μίσος και την ανάγκη εκδίκηση από την πλευρά των Μαυρομιχαλαίων.

Στις 5:35 το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831 ο Ιωάννης Καποδίστριας δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τον Κωνσταντίνο και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου μετέβαινε για να εκκλησιασθεί και έπεσε νεκρός. Ο μόνος που τον συνόδευε ήταν ο μονόχειρας σωματοφύλακάς του, ονόματι Κοκκώνης.

Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εφονεύθη επί τόπου από τους προστρέξαντες, οι οποίοι κυριολεκτικώς τον λυντσάρισαν. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης ζήτησε προστασία στη Γαλλική Πρεσβεία. Κατόπιν επιμόνου απαιτήσεως του συγκεντρωμένου πλήθους, που απείλησε ότι θα κάψει την πρεσβεία, ο αντιπρεσβευτής βαρόνος Ρουάν τον παρέδωσε στις αρχές. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης καταδικάσθηκε σε θάνατο από στρατοδικείο και εθανατώθη δια τυφεκισμού το πρωί της 10ης Οκτωβρίου 1831.

Στη θέση του δολοφονημένου Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε για μικρό διάστημα ο αδερφός του Αυγουστίνος. Η χώρα είχε βυθιστεί στο χάος και την αναρχία και οι Προστάτιδες Δυνάμεις βρήκαν την ευκαιρία να εγκαθιδρύσουν βασιλεία, φοβούμενες την επικράτηση ενός φιλελεύθερου κινήματος.

Η ελληνική πολιτεία τίμησε τον Κυβερνήτη, δίνοντας το όνομά του σε δημόσιους χώρους και ιδρύματα, όπως στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο επίσημος τίτλος του οποίου είναι Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ακόμη, ο Ιωάννης Καποδίστριας απεικονίζεται στο κέρμα των 20 λεπτών της ελληνικής έκδοσης του ευρώ, ενώ το σχέδιο διοικητικής αναδιοργάνωσης της χώρας που εισηγήθηκε η κυβέρνηση Σημίτη έλαβε το όνομά του («Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας»).

http://www.sansimera.gr/biographies/195

Ο πόλεμος του Orson Welles

της Κατερίνας Μάτσου

Στις 30 Οκτωβρίου του 1938, παραμονή της γιορτής του Halloween, το αμερικανικό ραδιοφωνικό δίκτυο CBS μετέδωσε μία απίστευτη είδηση, που ωστόσο έγινε απόλυτα πιστευτή και αναστάτωσε μία ολόκληρη χώρα: την εισβολή εναντίον της Γης από τους κατοίκους του πλανήτη Άρη. Υπεύθυνος για την πρωτοφανή αυτή αναστάτωση ενός ολόκληρου λαού ήταν ο Αμερικανός ηθοποιός Orson Welles (1915-1985) και οι ηθοποιοί του συγκροτήματος «Μέρκιουρι», που τότε παρουσίαζαν μία ραδιοφωνική εκπομπή στο εν λόγω ραδιοφωνικό δίκτυο. Ο Welles στην εκπομπή του παρουσίαζε δραματοποιημένα διάφορα λογοτεχνικά έργα, όπως «Ο Κόμης Μόντε Κρίστο» ή «Ο Δράκουλας».

Εκείνο το βράδυ διάλεξε να παρουσιάσει με τη μορφή εκτάκτων δελτίων ειδήσεων τον Πόλεμο των κόσμων, το πιο πολυδιαβασμένο και πολυδιασκευασμένο μυθιστόρημα του H.G. Wells, αναστατώνοντας τους ακροατές, που νόμισαν ότι όλα όσα διηγούνταν ο Welles στο ραδιόφωνο, το μοναδικό μέσο άμεσης ενημέρωσης που υπήρχε τότε, ήταν αλήθεια. «Κυρίες και κύριοι, λάβαμε μόλις μια εξαιρετικά σοβαρή ανακοίνωση: όσο απίστευτο και αν ηχεί, τα παράξενα πλάσματα που θεάθηκαν απόψε να προσγειώνονται στο Νιου Τζέρσεϊ είναι η προφυλακή μιας στρατιάς που έρχεται να κατακτήσει τη Γη από τον Άρη». Αυτά ήταν τα λόγια του Welles που μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο. Παρόλο που πριν από τη ραδιοφωνική μετάδοση είχε διευκρινιστεί ότι όλα τα πρόσωπα και τα γεγονότα ήταν φανταστικά, η αληθοφάνεια με την οποία είχε σκηνοθετηθεί η εκπομπή υποδαύλισε τον πανικό. Η υστερία που ακολούθησε ήταν απερίγραπτη. Οικογένειες ολόκληρες έμπαιναν στα αυτοκίνητα τους για ν’ απομακρυνθούν το ταχύτερο από το σημείο της εισβολής, στα αστυνομικά τμήματα είχαν ανάψει τα τηλέφωνα, οι εκκλησίες είχαν πλημμυρίσει από ανθρώπους που εναπόθεταν στο Θεό την τελευταία τους ελπίδα, ενώ οι πιο ευφάνταστοι ήταν σίγουροι πως διέκριναν κάπου στον ορίζοντα τις φλόγες από τις φωτιές των όπλων των Αρειανών και μύριζαν τα δηλητηριώδη αέρια που τα σκάφη τους εκτόξευαν. Μερικοί, αντί «Αρειανοί», κατάλαβαν «Άριοι», δημιουργώντας άλλη παρεξήγηση: Μια γυναίκα βγήκε αλλόφρων στους δρόμους ουρλιάζοντας: «Οι Γερμανοί κατέστρεψαν το Νιου Τζέρσεϊ. Το είπε το ραδιόφωνο».

Ο Welles δεν ήξερε τίποτα απ’ όλα όσα γινόταν στην πόλη κατά τη διάρκεια της εκπομπής του. Τον αντίκτυπο που προκάλεσαν τα λόγια του, τον πληροφορήθηκε μόνο, όταν η αστυνομία όρμησε και κατέλαβε το στούντιο του σταθμού, διακόπτοντας την εκπομπή. Δέχτηκε οξεία κριτική από μερίδα του κοινού και του Τύπου, αλλά και προτάσεις από το Χόλλυγουντ. Δύο χρόνια αργότερα, στα 25 του, γύριζε εκεί ως πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης την περίφημη ταινία του «Ο πολίτης Κέιν» που τον έκανε διάσημο.

Ο αντίκτυπος της «φάρσας» του Welles -κι ας μην ξεκίνησε ως φάρσα όλη αυτή η ιστορία, μία απλή, ραδιοφωνική εκπομπή ήταν- δείχνει τη δύναμη που είχε αποκτήσει στις πλατιές μάζες, κατά τις πρώτες δεκαετίες της μονοκρατορίας του, το ραδιόφωνο. Πριν την επικράτηση του τηλεοπτικού λόγου, σε μία ανάπαυλα του έντυπου Τύπου, το ραδιόφωνο, το γρηγορότερο στη μετάδοση ειδήσεων μέσο ενημέρωσης και για χρόνια το μοναδικό μέσο άμεσης ενημέρωσης, προσιτό ακόμα και στις κατώτερες κοινωνικά τάξεις, μπορούσε χωρίς μεγάλο κόπο να κάνει γνωστή την πάσα είδηση σε εκατομμύρια ακροατών. Μία από τις πρώτες ενέργειες όλων των φασιστικών καθεστώτων, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και αν προσπαθήσουν να εγκαθιδρύσουν την μονοκρατορία τους και πάντα, είναι ο ολοκληρωτικός έλεγχος των Μ.Μ.Ε. Όπως ο Ουμπέρτο Έκο σοφά διαπίστωσε (1967) «για την επιβολή μίας δικτατορίας, δε χρειάζεται πλέον να βγουν τα τανκς στους δρόμους, αλλά η καθοδήγηση των Μ.Μ.Ε.». Όπως αυτά, που με ψεύτικες εικόνες καταστροφής και ολέθρου κρατούν τους ανθρώπους, επιζήσαντες ενός τραγικού πυρηνικού πολέμου, στα υπόγεια καταφύγια στο μυθιστόρημα του Phillip Dick «Προτελευταία αλήθεια».

Ο Welles δεν είχε ποτέ σκοπό να καθοδηγήσει την κοινή γνώμη. Σκοπός του ήταν απλά να παρουσιάσει, μέσω της ραδιοφωνικής εκπομπής, που τότε παρουσίαζε, ένα από τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, ένα βιβλίο σταθμό, που συγκλόνισε από την πρώτη στιγμή την κοινή γνώμη με την αληθοφάνειά του. Δε γνώριζε, δεν υποψιαζόταν καν τον πανικό που τα λόγια του θα προκαλούσαν. Όταν ρωτήθηκε αργότερα αν περίμενε τέτοιες αντιδράσεις απάντησε: «Τι να πω; Ο μάνατζέρ μου βρήκε την εκπομπή τόσο αφελή, που έκλεισε το ραδιόφωνο». Την επομένη, ενώ οι Αμερικανοί συνερχόταν από τον τρόμο τους, όλη η υφήλιος, ακόμη και ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ, γελούσε με το πάθημά τους. Όσο για την εκπομπή είχε κι ένα άλλο αποτέλεσμα: Απέδειξε περίτρανα τη δύναμη του ραδιοφώνου στις μάζες, πράγμα που η προπαγάνδα, καθώς ο πόλεμος πλησίαζε, δεν άφησε ανεκμετάλλευτο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

http://www.war-ofthe-worlds.co.uk/radio.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/The_War_of_the_Worlds_(novel)

http://en.wikipedia.org/wiki/The_War_of_the_Worlds_(radio)

ΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΕΚΑΕΤΊΕΣ (1930- 1939). Εκδ. Η. Μανιατέα. Αθήνα : 2006

http://www.e-telescope.gr/el/miscellaneous/187-war-of-the-worlds

Φυλάκισαν ηλικιωμένο με Αλτσχάιμερ για επαιτεία!

Ένα πρωτοφανές περιστατικό κοινωνικής αναλγησίας οδήγησε σε μια φοβερή περιπέτεια έναν 72χρονο με Αλτσχάιμερ, ο οποίος διαμένει στην Αθήνα.

Ο ηλικιωμένος συνελήφθη για επαιτεία στο Χαϊδάρι και το δικαστήριο, στο οποίο τον οδήγησαν, τον καταδίκασε σε φυλάκιση 10 ημερών. Ωστόσο, αντί να κρατηθεί στην Αθήνα σε ένα τμήμα μεταγωγών ή στον Κορυδαλλό, τον έστειλαν να εκτίσει την ποινή των μόλις 10 ημερών, που στην πραγματικότητα είναι μόνο 5 ημέρες, αφού πρόκειται για άτομο ηλικίας άνω των 65 χρόνων, στις φυλακές Κομοτηνής!

Το πιο εξωφρενικό είναι πως όταν ο ηλικιωμένος έφτασε στην Κομοτηνή, είχε ήδη εκτίσει την ποινή του στον δρόμο (!), καθώς διέσχισε επί μέρες όλη την Ελλάδα με την κλούβα της Αστυνομίας, που συγκέντρωνε υπόδικους από διάφορες πόλεις.
Το μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τους πάντες είναι γιατί εξαντλήθηκε με αυτόν τον τρόπο η αυστηρότητα της Δικαιοσύνης σε έναν ηλικιωμένο άνθρωπο με σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Γιατί δεν εξέτισε την τόσο μικρή ποινή του στην Αθήνα, όπου και συνελήφθη, και γιατί έπρεπε να ενδιαφερθεί για την περίπτωσή του μόνο κάποιος στην άλλη άκρη της Ελλάδας, όπου κατέληξε.
Αξίζει να σημειωθεί πως η διοίκηση των φυλακών κράτησε για ένα βράδυ τον ηλικιωμένο για ανθρωπιστικούς λόγους, τον φρόντισε και προχθές τον συνόδευσαν στο ΚΤΕΛ για να πάει στην Αθήνα.
Εν τω μεταξύ, ο διευθυντής των φυλακών επικοινώνησε με το αστυνομικό τμήμα Χαϊδαρίου, προκειμένου να βρεθούν συγγενείς του ηλικιωμένου, αλλά κανείς δεν εντοπίστηκε.