ΠΩΣ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
ΤΟΝ "ΥΜΝΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ"
«Φίλος μου εις τον οποίον είχα ανακοινώσει την μεγάλην επιθυμίαν μου όπως γνωρίσω τόσον σημαντικόν πρόσωπον, με συνεβούλευσεν εάν είχον την ευτυχίαν να με δεχθή, να του ομιλήσω μόνον περί ποήσεως.
[…] επήγα εις την εξοχικήν του οικίαν όπου έγινα δεκτός και συνωμιλήσαμεν περί των Άγγλων ποιητών, τους οποίους εθαύμαζεν όσον και εγώ.
[…] την επομένην κατήλθεν επίτηδες εις την πόλιν, όπως μου ανταποδώση την επίσκεψιν. Μου απήγγειλεν ιταλιστί μίαν “Ωδήν διά πρώτην λειτουργίαν”… Ο Σολωμός, ο οποίος είχε παρατηρήσει, ότι μετά την απαγγελίαν είχα μείνει σκεπτικός και σιωπηλός, με ηρώτησε την γνώμην μου.
"Το ποιητικόν σας τάλαντον’’, του είπα ‘’σας επιφυλάσσει ωραίαν θέσιν εις τον ιταλικόν Παρνασσόν. Αλλ’ αι πρώται θέσεις εν αύτω έχουν ήδη καταληφθεί. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντην του… "
Τη αιτήσει του τότε του εξέθεσα τα της γλώσσης μας και της φιλολογίας μας.
“Δεν ηξεύρω ελληνικά”, μου λέγει. “Πώς μπορώ να γράψω καλά;”.
Πράγματι, εγνώριζε πολύ ατελώς την κοινήν.
“Η γλώσσα, του απήντησα, την οποίαν εμάθατε μαζί με το μητρικόν γάλα είναι η ελληνική. Είναι λοιπόν εύκολον να την επαναφέρετε εις την μνήμην σας και, αν συγκατατίθεσθε, θα σας βοηθήσω… Δεν πρόκειται ούτε περί της τόσον κουραστικής φιλολογικής γλώσσης, ούτε περί της τόσον γελοίας μακαρονιστικής, αλλά της μητρικής, της ζωντανής”
Μία μόλις εβδομάς είχε παρέλθει από την πρώτην συνομιλίαν μας και εξεπλάγην αίφνης ακούων τον Σολωμόν απαγγέλλοντα ποίημά του, γραμμένον εις την ελληνικήν:
Την είδα την ξανθούλα,
την είδα, όταν αργά
εκίνησε η βαρκούλα
να πάει στην ξενιτιά.
Ήτο η πρώτη του ελληνική σύνθεσις. Μόλις το ποίημα αυτό έγινε γνωστόν, όλη η Ζάκυνθος το ετραγουδούσε και ένα βράδυ οι συμπατριώται του μετέβησαν και το έψαλαν κάτω από τα παράθυρά του. Αυτό τον συνεκίνησε πολύ.
Μετ’ ολίγας ημέρας άρχισε τον “Ύμνον εις την ελευθερίαν”, τον όποιον ετελείωσεν εντός βραχέος χρονικού διαστήματος. Δεν ήτο από τους ανθρώπους, οι οποίοι κατέφευγον εις την γραμματικήν και το λεξικόν. Δεν ανεζήτει τας λέξεις, αλλά με τας ολίγας που εγνώριζεν απέδιδεν ελληνιστί σκέψεις, τας οποίας είχε συλλάβει ιταλιστί».
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ(1788-1873). «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» 1857
[ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ: Λόγιος, πολιτικός και ιστοριογράφος της Ελληνικής επανάστασης του 1821, Πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου ελληνικού κράτους, πατέρας του Χαριλάου Τρικούπη.
Ο Σπυρίδων Τρικούπης είχε σπουδάσει στην Αγγλία με έξοδα του κόμητος Γκύλφορντ, πλούσιου και εκκεντρικού άγγλου ευγενή, ο οποίος ήταν ακραία φιλέλληνας. Όταν ο Γκύλφροντ ως άγγλος Αρμοστής στα Επτάνησα αποφάσισε το 1822 να ιδρύσει την Ιόνιον Ακαδημίαν, αρχικά στην Ιθάκη και τελικά στην Κέρκυρα, κάλεσε από το Μεσολόγγι τον Τρικούπη για να του αναθέσει υψηλό αξίωμα στο ίδρυμα. Ο Τρικούπης πήγε στην Κέρκυρα, αλλά ο Γλύλφορντ αργούσε επί μήνες να έλθει από την Αγγλία. Έτσι ο Τρικούπης επωφελήθηκε να κάνει μια βόλτα από την Ζάκυνθο.
Είχε ακούσει στην Κέρκυρα το όνομα του ιδιοφυούς Διονυσίου Σολωμού, που τότε ήταν 25 ετών. Τον ίδιο χρόνο είχε εκδοθεί εκεί μια ποιητική συλλογή του στα ιταλικά. Έτσι στην Ζάκυνθο θέλησε να τον συναντήσει, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Ο Σολωμός περνούσε μια από τις περιόδους της απομόνωσής του και είχε κλειστεί την έπαυλή του στο Ακρωτήρι και δεν ήθελε να δει κανέναν.]
~~~~
«Από την αφήγηση του Τρικούπη βγαίνει η εξήγηση πως ο Σολωμός δεν ήξερε τα περί διαγραμμάτου ελληνικά, την «φιλολογικήν», την «μακαρονιστικήν γλώσσαν». Εγνώριζε όμως την «μητρικήν γλώσσαν». Κι ο Τρικούπης εξηγεί: «Η γλώσσα την οποίαν εμάθατε μαζί με το μητρικόν γάλα, είναι η ελληνική. Είναι λοιπόν εύκολον να την επαναφέρετε εις την μνήμην σας». Όλο δηλαδή το πρόβλημα για το Σολωμό δεν ήτανε να μάθει ελληνικά, παρά να τα επαναφέρει εις την μνήμην του. Και κυρίως να τα γράψει. Τη γλώσσα τη μητρική την ήξερε και γι’ αυτό την έγραφε «χωρίς να καταφεύγει εις την γραμματικήν και το λεξικόν». Και την ήξερε τόσο καλά, ώστε μέσα σε μια βδομάδα μαθημάτων της ελληνικής εσύνθεσε το ποίημα της «Ξανθούλας» και μέσα σ’ ένα μήνα τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν». Αν δεν την ήξερε, δεν θα μπορούσε να την έγραφε τόσο ωραία και τόσο ζωντανά, αλλά και τόσο πλούσια χρωματισμένη, «χωρίς ν’ αναζητεί τας λέξεις»! Και το σπουδαιότερο είναι πως οι στίχοι του έχουνε τόση ποιητικήν υφή, τόση αρμονία και μουσικότητα, που δε θα μπορούσανε να τα έχουν, αν ο ποιητής έγραφε σε ξένη γλώσσα, που δεν ήταν μέσα στο αίμα του. […]
Ολ’ αυτά αποδείχνουν πως ο Σολωμός ήξερε ελληνικά, όπως κάθε άλλος Έλληνας. Δεν ήξερε όμως και δεν μπορούσε να γράψει, αλλά και τη σιχαινότανε, τη γλώσσα των λογίων. Πρέπει λοιπόν να τελειώσει αυτός ο «μύθος» πως δεν ήξερε ελληνικά, μύθος που τον εκμεταλλευτήκανε όσοι δεν καταλαβαίνανε την ανώτερη ποίηση του Σολωμού ή ζηλεύανε τον ποιητή (Βαλαωρίτης) κι όσοι (γλωσσαμύντορες αυτοί) θέλανε να μειώσουνε το μεγάλο πνευματικό κύρος του ποιητή, λέγοντας πως έγραψε στη δημοτική, στη μητρική, στη ζωντανή γλώσσα του λαού, επειδή δεν ήξερε… ελληνικά, «ήτο άπειρος τελέως της ελληνικής γλώσσης». Ενώ, αν «ήτο εγκρατής της ελληνικής γλώσσης», θα έγραφε στην καθαρεύουσα. Ήτανε δηλαδή ένας αποτυχημένος… σοφολογιότατος, επομένως τίποτα!»
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ (1884 -1974) Λογοτέχνης, ποιητής και δημοσιογράφος, "Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική", 1925
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου