Περί ΙΣΤΟΡΙΑΣ.....
.
Του Νίκου Ι. Κωστάρα
«Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν» (Ευριπίδης)
Με την ευκαιρία της τιμής που μου έγινε από το Σύνδεσμο Ιστορικών Συγγραφέων για την προσφορά του καπετάνιου στα γράμματα και ιδιαίτερα στο χώρο της ιστορίας, θα γράψω δυο λόγια για το δράμα της ιστορίας σε μια εποχή που το Υπουργείο Παιδείας καταργεί ή κάνει προαιρετικό τον μάθημα της ιστορίας. Μάλιστα στέλνουν την Ιστορία στο απόσπασμα! Δεν σέβονται τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Ξενοφώντα, τον Πολύβιο, τον Πλούταρχο, τον Κων/νο Παπαρρηγόπουλο. Όποιος καταργεί την ιστορία, πριονίζει το κλαδί που έχει καβαλικέψει για να σωθεί από την θεομηνία. Λαός που δεν έχει ιστορία δεν έχει μέλλον. Κοινωνία που αρνείται την εμπειρία του παρελθόντος αναιρεί τον εαυτό της.
Η άρνηση της ιστορίας είναι προδοσία του εαυτού μας. Άνοιγμα στο μέλλον σημαίνει έμπνευση στο παρελθόν.
Οι μεγάλες αξίες ανακύπτουν απότην ιστορία. Η ιστορία δεν δημιουργεί αξίες αλλά αποκαλύπτει αξίες. Έτσι η ζωή γίνεται βίωμα και το βίωμα ανθρωπιστικό. Οι αρχαίοι λαοί της Μεσογείου, όπως οι Έλληνες και οι Εβραίοι, βιώνουν την ιστορία σαν προσωπική τους υπόθεση (Άμος Οζ, Ισραηλινός συγγραφέας). Η ιστορία δεν είναι μια σειρά λιμνούλες με στάσιμα νερά, αλλά ένας ποταμός που τρέχει ασταμάτητα και ορμητικά. Ο ρους της ιστορίας. Τα πάντα ρει.
«Έθνη επιλήσμονα της ιστορίας των (των πατριών) εξαφανίζονται» τονίζει ο ιστορικός Άρνολντ Τοΰνμπυ. «Η ιστορία είναι μάρτυρας των εποχών, η λαμπάδα της αλήθειας, η ζωή της μνήμης, ο δάσκαλος της ζωής, ο αγγελιοφόρος της αρχαιότητας» (Κικέρων). Η ιστορία είναι διδάσκαλος της ανθρωπότητας.
Ένας λαός που θέλει να αγνοεί την ιστορία του είναι λαός χωρίς εθνική συνείδηση διότι η ιστορία, η συνείδηση της ιστορίας, είναι η μνήμη των λαών. «Αν τα παρεληλυθότα μνημονεύεις, άμεινον περί των μελλόντων βουλεύσει» (Ισοκράτης). (Να σπουδάζεις τα περασμένα και να διατηρείς αυτά ζωντανά στη μνήμη σου)
Η μελέτη της ιστορίας γίνεται για την υπεράσπιση του μέλλοντος έναντι του παρελθόντος. Το έργο του ιστορικού πρέπει να βρίσκεται πάνω από τις σκοπιμότητες της εξουσίας. «Η ιστορία γνωρίζει ένα νόμο, το νόμο να κυνηγάει το ψέμα και να παρουσιάζει την αλήθεια» (Τάκιτος). Η ιστοριογραφία γεννήθηκε μεσ’ από το ζωντανό και ζεστό σώμα της ιστορίας.
Η ιστορία μοιάζει με άροτρο. Αποκαλύπτει πολλά ανασκάβοντας το χώμα αλλά και σκεπάζει άλλα κάτω από ένα καινούργιο χώμα λήθης αλλά ο ποιητής Κ. Παλαμάς ισχυρίζεται ότι «το πνεύμα και στο χώμα λάμπει».
Αφελληνίζουμε την ιστορία μας και την παιδεία μας, λησμονώντας πως αυτό που χαρακτηρίζει την Ελληνική Δημοκρατία δεν είναι η υλική δύναμη, ούτε τα πλούτη, αλλά το ήθος, η αρετή και το πνεύμα της τρισχιλιόχρονης πατρίδος μας.
Την χρησιμότητα της ιστορίας ως ιατρόν τοις επιγόνοις εχαρακτήρισεν ο Νικηφόρος Γρηγοράς ιστορικός του Βυζαντίου.
Ο ιστορικός είναι προφήτης που κοιτάζει προς τα πίσω σκαλίζοντας τις στάχτες και ξαναδίνοντας ζωή σε πράγματα νεκρά. Η ιστορία είναι ναός που ιερουργείται η νοσταλγία των χρόνων που πέρασαν. Η ιστορία μας είναι ένας κορυφαίος εθνικός και πνευματικός τίτλος της χώρας μας.
Η μέριμνα της διάσωσης της ιστορικής μνήμης είναι «το κάρμα της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού λαού» κατά τον ιστορικό Τοΰνμπυ.
Η γνώση στης ιστορίας βοηθάει τους λαούς να διατηρούν την ιστορική τους μνήμη και να μπορούν να αντιμετωπίζουν την μισαλαδοξία, το ψέμα και την πολιτική σκοπιμότητα.
Ένα ζήτημα είναι το πως φτιάχνεται η ιστορία κι ένα άλλο (συνήθως εντελώς αντίθετο) είναι πως γράφεται η ιστορία. Η ιστορία γράφεται και με σιωπές, προπαντώς με σιωπές. «Πολλοί θα ήθελαν να δουν το τέλος της ιστορίας έτσι που οι λαοί να ζουν χωρίς μνήμη. Να μην χρειάζονται να θυμούνται Ιθάκες τι σημαίνουν, ούτε σε ποιον ανήκει ιστορικά η Μακεδονία, όταν κανείς πια δεν θα ξέρει Μακεδονία τι σημαίνει» (Σαράντος Καργάκος).
«Οι δυτικοί μας έμαθαν πως η οικονομία δεν έχει ηθική». Τώρα επιμένουν να μας μάθουν πως και η ιστορία δεν έχει ηθική (Χρ. Μαλεβίτσης).
Ο λαός ο μελετών και γνωρίζων την ιστορία του, κρίνει σχεδόν πάντοτε ασφαλέστερα και ορθότερα και για την παρούσα κατάστασή του και για τους όρους προόδου και για την μέλλουσα τύχη του (Φραγκίσκος Γκιζό). Η ιστορία δεν νοείται πλέον ως άθροισμα στρατιωτικών γεγονότων όπως άλλοτε, αλλά είναι και πολιτική και πολιτισμού και οικονομίας και βίου γενικώς (Τ. Γριτσόπουλος).
Η ιστορία τίποτε δεν εξαφανίζει και δεν πετά στο καλάθι των αχρήστων, αλλά επίμονα καταγράφει τα λάθη και τις επιτυχίες των γενεών, ώστε οι επόμενες γενεές να μπορούν να συγκρίνουν ποιος είναι πιο βάρβαρος: οι πρόγονοι ή οι επίγονοι.
«Η μελέτη των αρχαίων πηγών πρέπει να πραγματοποιηθεί όχι με επιπόλαιη παραδοχή αλλά με ανάλυση, διακρίβωση και διασταύρωση για την καταγραφή της ιστορικής αλήθειας. Επιβάλλεται η εξεύρεση όχι μόνο του ορατού και φωτεινού φεγγαριού αλλά και της αθέατης όψης του» (Κυριάκος Σιμόπουλος).
Κάποτε πρέπει να ξεκλειδώσουμε το κατώγι της ιστορίας μας και να φέρουμε στο φως «τους όφεις και τα φίδια που είναι κλεισμένα» (Δ. Λιαντίνης).
Ο μη ενημερωμένος άνθρωπος είναι υπήκοος, ο ενημερωμένος άνθρωπος είναι πολίτης. «Όποιος διαβάζει ιστορίαν δεν οξύνει απλώς τον νουν του αλλά ευρίσκεται εις πνευματικήν εκγρήγορσιν» (Τ. Γριτσόπουλος).
Η ιστορία διδάσκει ότι ο εγωισμός πάντοτε ταπεινώνεται, πως η αμάθεια, η τεμπελιά, η αμέλεια, η ευπιστία, ανανδρία, πάντα οδηγούν στην καταστροφή, αντίθετα η δραστηριότητα, η φρόνηση, η ευφυΐα, η γενναιότητα, η τόλμη, η σωφροσύνη, η σταθερότητα, η ψυχραιμία, είναι πολύ ωφέλημα και σωτήρια στο βίο των ανθρώπων.
«Η γνώση της ιστορίας αποτελεί «παιδεία και γυμνασία» για όλους κατά τον ιστορικό Πολύβιο. «Εξ’ ιστορίας αναιρεθείσης της Αλήθειας το καταλειπόμενον αυτής ανωφελές» (Πολύβιος).
«Εμείς είμαστε υπάλληλοι της ιστορίας της συνείδησής μας, όχι υπάλληλοι αφεντικών» (Μιχάλης Κατσαρός).
Καθήκον κάθε γενιάς είναι να γράφει την ιστορία του Έθνους από την αρχή (καθηγητής Νεοκλής Σαρρής). Και να θυμάται ότι πίσω από την εικόνα του Καραϊσκάκη ή της Μαντώς Μαυρογένους και του Γέρου του Μοριά, κρύβεται ένα δράμα εσαεί επαναλαμβανόμενο: «το δράμα του εμφυλίου αίματος και του κατάφωρα αδικημένου αισθήματος της φιλοπατρίας.» Η ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας είναι η ιστορία μιας αλυσίδας χαμένων ευκαιριών.
Εμείς οι Έλληνες κινούμαστε μονομερώς. Από τη μια και βέβαια δικαιολογημένα διαμαρτυρόμαστε για την ελληνικότητα της Μακεδονίας κι από την άλλη ορθώνουμε φράγματα μπρος στα μνημεία της Ελληνικής ιστορίας και του χριστιανισμού. Η Ε.Ε. έγραψε την ιστορία της Ευρώπης (Ντιροζέλ) από την εποχή του Καρλομάγνου αγνοώντας «την αρπαγή της Ευρώπης» και τη μάχη του Μαραθώνα, της νίκης της Δημοκρατίας, κατά του Δεσποτισμού.
Μερικοί διανοητές και πολιτευόμενοι χαρακτηρίζουν ξεπερασμένες τις αξίες που ανάγονται στο παρελθόν και στις ρίζες του λαού μας και νομίζουν ότι θα γίνουν καλοί Ευρωπαίοι εάν μιλούν συνεχώς για πολιτισμικότητα και παγκοσμιοποίηση.
Καταργούμε τον πατριωτισμό, εξοντώνουμε τη Γλώσσα, καταβαθρώνουμε την παιδεία, χλευάζουμε τη γνήσια θεολογική διερώτηση, απαξιώνουμε την ιστορία με μικρόνοες και υστερόβουλες υπεραπλουστεύσεις. Τι μένει ως έρμα για την ακμαία διέλευση αυτού του λαού μέσα από τις σύγχρονες ιστορικές θύελλες; Μένει η «μεταφυσική» θεοποίηση της «λαϊκής συμμετοχής», η θρησκευτική λατρεία των κίβδηλων ειδώλων που στερούν αυτό το λαό από τα κρίσιμα και θεμελιώδη ερείσματα της ιστορικής παρουσίας με σκοπό τον έσχατο πολιτικό, πνευματικό και εθνικό εξανδραποδισμό. «Φρονείν και πράττειν ελληνικά» (Ζαμπέλιος).
Χρειάζεται μια αφύπνιση, μια ειρηνική επανάσταση, για να φρενάρουμε την αποδόμηση και παραχάραξη της ιστορίας, να ενθαρρύνουμε τις νεότερες καταβολάδες για να μην μείνουν ανιστόρητοι και να κρατήσουν την ιστορική τους συνέχεια αυτού του βαθύρριζου τόπου.
Νίκος Ι. Κωστάρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου